Ιστορικά στοιχεία
Η Βραχυκερατική φυλή ανήκει στην ομάδα βοοειδών «Illyriki Brachikeros», τα πιο κοινά βοοειδή σε όλα τα Βαλκάνια εδώ και αιώνες. Πιστεύεται ότι ο πληθυσμός της δημιουργήθηκε από τον «Bos taurus Brachikeros», ενός αρχαίου είδους βοοειδών, εξαφανισμένου σήμερα, που τα γονίδιά του τα βρίσκουμε σε πολλές ευρωπαϊκές φυλές.
Η αντοχή σε αντίξοες καιρικές συνθήκες και οι ελάχιστες διατροφικές ανάγκες τους, επέτρεψαν την ευρεία εξάπλωσή των ζώων Βραχυκερατικής φυλής σε όλη την ελληνική επικράτεια. Τα ζώα αυτά εκτρέφονται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους στην ύπαιθρο (εκτατικά) σε ορεινούς και ημιορεινούς βοσκότοπους. Οι διατροφικές ανάγκες τους καλύπτονται αποκλειστικά από τη βόσκηση, ενώ μόνο σε ιδιαίτερα αντίξοες καιρικές συνθήκες οι ιδιοκτήτες τους χορηγούσαν συμπληρωματικά τροφή και στέγαση. Στο παρελθόν, η φυλή εκτρεφόταν κυρίως ως ζώο εργασίας και δευτερευόντως για το γάλα και το κρέας. Σήμερα οι αγελάδες εκτρέφονται σχεδόν αποκλειστικά για την παραγωγή κρέατος.
Το 2016 συστήθηκε η «Ένωση Εκτροφέων Βραχυκερατικής Φυλής Βοοειδών» με σκοπό την καταγραφή και παρακολούθηση του πληθυσμού της φυλής στην επικράτεια και την εφαρμογή προγραμμάτων γενετικής βελτίωσης και διάσωσης της φυλής.
Μορφολογικά χαρακτηριστικά
Η γενική εμφάνιση και η εξωτερική μορφολογία παραπέμπει σε αβελτίωτο ζώο γαλακτοπαραγωγικού τύπου. Η φυλή είναι μικρόσωμη με ύψος ακρωμίου των αγελάδων από 95-105 εκ.
Το κεφάλι είναι μικρό, με κοίλο μέτωπο και κέρατα βραχέα, λεπτά συνήθως με κατεύθυνση στεφανοειδή προς τα εμπρός. Ο λαιμός είναι μακρύς με μικρή λαμυρίδα. Ο κορμός είναι μάλλον κοντός, το στήθος και ο θώρακας είναι στενά, με οξεία και άσαρκο ραχιαία γραμμή. Αναλογικά, η κοιλιά είναι ογκώδης και τα άκρα λεπτά και μακριά.
Το χρώμα του τριχώματος ποικίλει από ανοιχτό φαιό έως μαύρο ορφνό. Το χρώμα του ρύγχους, των κέρατων και των οπλών είναι συνήθως μαύρο ενώ υπάρχει λευκός δακτύλιος γύρω από το ρύγχος. Το χρώμα της Βραχυκερατικής φυλής είναι πάντα ομοιογενές χωρίς κηλίδες λευκές ή χρωματιστές.
Πληθυσμός
Σήμερα, η Βραχυκερατική φυλή εκτρέφεται κυρίως στις ορεινές περιοχές της Ηπείρου, της Θεσσαλίας, Μακεδονίας, Θράκης, της Αιτωλοακαρνανίας, της Κεφαλλονιάς και της Δυτικής, Ανατολικής και Κεντρικής Ελλάδας. Σύμφωνα με τα στοιχεία των Κέντρων Ζωικών Γενετικών Πόρων (ΚΖΓΠ) ο εγγεγραμμένος πληθυσμός στο γενεαλογικό βιβλίο της φυλής είναι 10.027 ζώα, Ωστόσο, εκτιμάται ότι ο αριθμός των καθαρόαιμων ζώων είναι περίπου 4.000, κατατάσσοντας τη φυλή σε ‘Κανονική’ κατάσταση.